Wszystkie rodzaje śmierci

Spektakl Pawła Passiniego podąża tropem „Siddharthy” Hermana Hesse. Transplantolog dokonujący przeszczepów serc po kolejnej wykonanej przez siebie operacji zaczyna zastanawiać się nad rodzajami śmierci. Bo jeśli pacjentka przebywa w stanie śmierci mózgowej, a jej serce nadal żyje, to…?

W poszukiwaniu odpowiedzi wyrusza za namową swojego przyjaciela do Indii. Postanawia dotrzeć do źródła, przez kolejne etapy wtajemniczenia.

Czym dzisiaj dla ludzi Zachodu jest podróż na Wschód? Ile są w stanie zapłacić za spotkanie z Absolutem w nadziei na to, iż rozwiąże ono egzystencjalny kryzys?

Indie
Śnieg
Bollywood
Sanatorium dla ludzi Zachodu
I odpowiedź na pytanie:
Ile istnieje śmierci?

Paweł Passini – reżyser spektaklu mówi:

Próbuję się z Tobą spotkać. Tego wieczoru ja Ci coś opowiem.

...może być tak:
Dozwolona ucieczka. Podróż na wschód.

...może też być tak:
Bollywood, transplantacja serca,
sztuczny śnieg, riksza, bogowie i bieda.
Spektakl w dawnym nowohuckim kinie - koncert o Indiach,
przerwanym przez zachodnią cywilizację śnie.

Początek nowego snu:
BBC, CNN, MTV,
Discovery, YouTube, MySpace,
DVD, MMS, JPG - gra szklanych paciorków.
Ekscytujący początek spotkania z kulturą miliardowego narodu,
na które nie wiem, co powinniśmy zabrać.
A może Oni też przyjdą z pustymi rękami?
Spotkanie cywilizacji.

...może tak:
Oswoić śmierć. Wszystkie rodzaje śmierci.
Za dużo wszystkiego. Za dużo słów. Zagrajmy.”

Tribute to Herman Hesse and all the friends
we have met in New Delhi and Lucknow.

 

CZTERY MASKI BOGÓW

maska pierwsza: TRANSPLANTOLOGIA

Jesteś lekarzem – transplantologiem. Pobierałeś nauki w najlepszych szkołach, kształciłeś się pod okiem najsłynniejszych chirurgów. Masz pewną rękę. Na co dzień spotykasz się ze śmiercią. Przeszczepiasz narządy. Sterujesz życiem i śmiercią, dajesz nadzieję tym, którzy umierają.

… Komu odbierasz?


maska druga: PODRÓŻ DO INDII

Podróży na Wschód nie podejmuje się bez przyczyny.
Czy to ucieczka od zgiełku zachodniej cywilizacji?

W Indiach chcesz poszukać prawdy o tym, co najważniejsze, tam masz nadzieję zdobyć najistotniejsze odpowiedzi. Czy wiesz jednak, że takich poszukiwaczy jak ty są tam już dziesiątki?

Wycieczkę objazdową (która w programie ma już opcję „60 minut spotkania z Absolutem”, 35 dolarów od osoby) spotykasz bardzo szybko. Jej uczestnicy też mają swoje lęki
i  wątpliwości. Też się starają, też czegoś poszukują. Też najchętniej wymazaliby nasz świat i zastąpili go.

... Wiesz już, czym?


maska trzecia: PRZEBUDZENIE

Duchowość, która przyniesie odpowiedzi na dręczące Cię pytania, masę pytań.

Czy na pewno doznasz Oświecenia?
Przebudzisz się ze stanu niewiedzy?
Wykroczysz poza cierpienie ludzkiej egzystencji?
Posiądziesz najwyższą mądrość i zerwiesz z wszelkim przywiązaniem do tego, co ziemskie?

… Jesteś gotowy na spotkanie z Buddą?


maska czwarta: MASALA MOVIE

Hollywood w wydaniu indyjskim - taniec i śpiew, kolory. Bollywood. Fabuła przerywana sekwencjami kiczu. Piękni aktorzy, przepiękne kobiety. Melodramatyczna akcja, szczęśliwe zbiegi okoliczności. Tutaj dobro zawsze wygrywa ze złem.

Stajesz się jednym z bohaterów filmu. Wiatr rozwiewa Ci włosy. Ćwiczysz mimikę, gesty, kroki. Tańczysz i śpiewasz w sztucznym śniegu w rytm muzyki.

… Czy twój indyjski film mówi o życiu?
Appendix:

Spektakl wyreżyserowany przez Pawła Passiniego w Łaźni Nowej nie przez przypadek odbywa się w budynku dawnego kina Światowid. W przestrzeni, której już dawno nie ożywiają projekcje filmów. Opuszczonej, ogołoconej. Wymalowaliśmy ją na biało (wszak w Indiach  to kolor żałoby), zapełniliśmy śniegiem (wszak to on pokrywa ziemię, by znowu mogła rodzić). W tym śniegu tańczą aktorzy, w nim będzie toczyła się historia o WSZYSTKICH RODZAJACH ŚMIERCI. Światowid to przecież słowiański bóg o czterech twarzach, który patrzy we wszystkich kierunkach świata, łączy je w sobie. Jego ostatnia świątynia została spalona w 1168 roku. Jego świątynia w Nowej Hucie została zamknięta w 1992 roku. My otwieramy ją na nowo!


„Wszystkie rodzaje śmierci”
misterium życia i śmierci
spotkanie Wschodu z Zachodem
taniec rodem z Bollywood i rozważania o tajemnicach ludzkiego życia
dwugodzinne malowanie mandali życia
na scenie współczesnego świata


Udający się w podróż do Indii bohater spektaklu Pawła Passiniego jest transplantologiem, który w momencie przeprowadzania kolejnej operacji – przeszczepu serca z organizmu, będącego w stanie formalnej śmierci do wciąż żyjącego – staje przed pytaniem zasadniczym: Jak wyznaczyć jednoznaczną granicę pomiędzy życiem a śmiercią?
Umieranie jest procesem, który nie kończy się w jednej, konkretnej chwili.
Śmierć kliniczna następuje wraz z ustaniem oddychania i krążenia.
Śmierć osobnicza jest definiowana w momencie, kiedy stwierdzi się ustanie pracy mózgu. Rozwój medycyny pozwolił na dalsze uściślenie definicji – śmierć zachodzi wtedy, gdy obumiera pień mózgu. Jeżeli więc mózg człowieka w wyniku niedotlenienia uległ uszkodzeniu – człowiek ten (pomimo że z medycznego punktu widzenia jest wciąż żywy), znajduje się w stanie tzw. obywatelskiej śmierci. Jednocześnie żywy i martwy, może posłużyć jako magazyn części zastępczych dla organizmów, pozwalających się jeszcze uratować…


REŻYSER PAWEŁ PASSINI O SPEKTAKLU

Punktem wyjścia mojego przedstawienia była powieść ojca New Age'u Hermana Hessego „Siddhartha”. Wydana w 1922 roku książka stała się jednym z punktów wyjściowych fascynacji Europy Wschodem. Niemal sto lat po jej opublikowaniu chcę postawić pytanie: co zostało nam z tej fascynacji? Jak dziś my – Europejczycy – śnimy nasz sen o podróży na Wschód?
Indie nadal są symbolem tego co odwieczne, starsze od naszej kultury – a przecież wielu z nas utożsamia je z naśladującym zachodnie mity i konwencje Bollywoodem. Opowiadana przeze mnie historia rozpoczyna się więc w naszym, „zachodnim” świecie. Transplantolog dokonuje przeszczepu serca. Kobieta, której pozbawia najważniejszego organu, jest w stanie śmierci mózgowej: w świetle prawa już nie żyje, choć jej serce nadal jest aktywne. Pogrążający się w coraz większym kryzysie psychicznym lekarz decyduje się udać w podróż do Indii. Na swojej drodze spotka postacie, które poprowadzą go – no właśnie, dokąd? Śmierć, akceptacja, rozpacz, wątpliwości, uczucie egzystencjalnej pustki – z tym wszystkim zmierzyć będą musieli się także uczestnicy objazdowej wycieczki po Indiach, którzy za 60-minutowe spotkanie z Absolutem w promocji płacą 35 dolarów od osoby. Czy od nie dającej się znieść rzeczywistości uwolnić ich wszystkich może tylko na wpół magiczna sztuka wymazywania światów?
 

MAŁGORZATA SZYDŁOWSKA O SCENOGRAFII DO "WSZYSTKICH RODZAJÓW ŚMIERCI"

Kino Światowid stało się dla mnie kolejnym wyzwaniem, zderzeniem z przestrzenią nieteatralną, którą trzeba wskrzesić i powołać do nowego życia. To wiązało się już ze znanym mi rytuałem. Historia obiektywna nie jest najważniejsza w takich przestrzeniach; interesuje mnie to, co jest niewidoczne, szukam śladów obecności energii ukrytych, które stają się punktem wyjścia wizji zdarzeń.
W tym projekcie zależało mi, żeby znaleźć ”przestrzeń wewnętrzną” zsubiektywizowaną, psychiczną, dotyczącą człowieka, który zetknął się ze śmiercią i próbuje odkryć jej sens. Podróż do Indii staje się emanacją jego umysłu, wytworem własnej jaźni. Uczestniczymy w kole życia, mandali rysowanej na śniegu w tajemniczej podróży do samego siebie, próbie uporządkowania chaosu życia i świata.


KINO ŚWIATOWID

Nie działające już kino krakowskie, zbudowane zostało w latach 1955-1957 na osiedlu Centrum E1 (Kraków, Nowa Huta) – przez robotników i dla robotników. Świątynia kina socjalizmu, w zamyśle projektantów zastąpić miała miejsce religijnego kultu. Działający do 1992 roku Światowid był jednym z dwóch największych obiektów kinowych Nowej Huty, jednak ostatni film wyświetlono w nim pod koniec lat 80.
Za znalezienie odpowiedniej lokalizacji i stworzenie projektu kombinatu PRL-owskiej rozrywki (początkowo Światowid miał być czymś na kształt ówczesnego multipleksu, łączącego w sobie kilka sal kinowych i teatralnych) odpowiedzialny architekt Stanisław Juchnowicz. Powstały budynek jest klasycznym przykładem architektury socrealizmu.
Sale Światowida wciąż czekają na rewitalizację i przywrócenie pełnej świetności. Rozważane jest wykorzystanie obiektu do celów edukacyjnych, m.in. przez zorganizowanie w obiekcie Muzeum Komunizmu "Socland". W roku 2008 w Światowidzie zorganizowano wystawę fotografii "802 procent normy".

 
SIDDHARTHA, NEW AGE, ŚMIERĆ

„Siddhartha” to jedna z najważniejszych i najpopularniejszych powieści Hermana Hessego, wydana po raz pierwszy w 1922 roku. Sam autor odwiedził Indie w 1911 roku, a książka jest owocem jego podróży i zetknięcia się z filozofią Wschodu.  
Siddhartha, potomek rodu braminów, jako młody człowiek nie znajduje spełnienia ani w praktykowaniu tradycyjnej kontemplacji, ani w ascezie, ani w naukach Buddy, którego poznaje osobiście. Opuszcza rodzinne strony i zaczyna wieść życie kupca. Dostatnie życie i miłość zmysłowa nie dają mu jednak szczęścia. Wybierając życie w ubóstwie i blisko natury, nie bez wewnętrznych rozterek bohater dochodzi do głębokiej harmonii ze światem - osiąga mądrość poza wszelką filozofią i religią.

Powieść na nowo odczytana została w latach 60. XX wieku przez kontestacyjne ruchy społeczne – najpierw beatników, później hippisów. Podróż głównego bohatera powieści interpretowana była jako metafora człowieka Zachodu, zmierzającego na Wschód w poszukiwaniu sensu życia i własnego losu. Hesse, nazywany ojcem zrodzonego w latach 60. XX wieku New Age'u, jako pierwszy wyznaczył kierunek poszukiwań tego ruchu kulturowego: buddyzm Zen (czasami rozumiany bardzo powierzchownie), taoizm, medytacje, joga, reiki itd.